Niejednokrotnie słyszeliśmy, że mamy swobodne prawo do zawierania umów. Niestety niewielu z nas wie, że w polskim prawie występują ograniczenia co do swobody umów, a ich naruszenie może spowodować nieważność umowy, a nam napytać biedy.

Co na to prawo?

Problematyka swobody umów zawarta jest w art. 3531 KC. W swojej drugiej części brzmi on:

„[…] byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Jak zatem bada się, czy umowa nie narusza tych wymogów? Artykuł dzieli ograniczenia na trzy części, czyli:

  • sprzeczność z ustawą.
  • naruszenie zasad współżycia społecznego.
  • niepokrywanie się z naturą stosunku.

Sprzeczność z ustawą

Jak sama nazwa wskazuje, umowa jest sprzeczna z ustawą lub innym źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Prawodawca najczęściej dla takiej umowy przewiduje sankcję nieważności. Warto zatem przed zawarciem umowy zrobić mały research i sprawdzić, czy nasza umowa nie będzie nieważna. Wszystko po to, aby uniknąć konsekwencji, zaoszczędzić czas i pieniądze.

Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

W tym wypadku pojęcie zasad współżycia społecznego ma bardzo szeroki zakres. Streszczając jednak wszystkie poglądy doktryny oraz orzecznictwa, dojdziemy do kilku wniosków.

  1. Zasada współżycia społecznego to nic innego jak zachowanie jednych wobec drugich, życie w grupie społecznej.
  2. Mają one ogromne znaczenie przy procesie stosowania prawa.
  3. Są tak rozbudowane, że muszą być często rozpatrywane ad casum.

Naruszenie zasad współżycia społecznego może nastąpić na wiele sposobów: umowa z celowym naruszeniem zasad, za duże zabezpieczenie, przekroczenie zakresu umocowania. W przypadku naruszenia zasad przy zawarciu umowy, tak samo jak w przypadku naruszenia norm prawnych, następuje nieważność takiej umowy.

Sprzeczność z naturą umowy

Na początek zastanówmy, się czym jest natura umowy. Pojęcie natury stosunku prawnego odnosi się do elementów konstrukcyjnych, które muszą wystąpić w konkretnej umowie. Przykładowo kiedy zawieramy umowę sprzedaży, to w jej treści muszą występować: strony, czyli sprzedający i kupujący przedmiot sprzedaży oraz cena. Mówiąc inaczej, natura stosunku prawnego to nic innego jak to, co składa się na jego treść.

Podsumowanie

Pojęcie swobody umów posiada pewne ograniczenia. Warto o nich pamiętać przy zawarciu umowy, żeby nie postąpić w sposób błędny.

Komentarze