Przemieszczanie się komunikacją miejską bez biletu z całą pewnością znajduje się na liście grzechów każdego z nas. Pamiętać należy jednak, że w Kodeksie wykroczeń znajdują się przepisy, które mogą niewinną w naszym mniemaniu jazdę bez biletu uczynić wykroczeniem, które zwane jest szalbierstwem.

Ustawa kodeks wykroczeń jest aktem prawnym zawierającym w swej treści szereg przepisów penalizujących społecznie szkodliwe zachowania. Ustawodawca za takie uważa szalbierstwo, które polega m.in na wyłudzeniu bez zamiaru uiszczenia należności przejazdu koleją lub innym środkiem lokomocji. Ze względów celowościowych pominę pozostałą treść przepisu i skupie się na wątku komunikacyjnym.

Szalbierstwo? Wyłudzenie?! Przecież to bilet za 2 złote!

Tytuł nagłówka mówi sam za siebie – jestem pewny, że 90% z Was pomyślało tak samo. Niestety sprawa nie dotyczy 2 zł, a samego społecznie szkodliwego zachowania, które po spełnieniu przesłanek ustawowych może być poczytane jako wykroczenie. Prawodawca zdecydował się na karanie tego rodzaju nagannego postępowania dlatego, że skala naruszeń może mieć kolosalny wpływ na sytuację finansową przedsiębiorstwa, które tego rodzaju usługi świadczy, a co za tym idzie, wpływa to na relacje społeczno-gospodarcze. Istotnie brzmi to niejasno i bardzo pokrętnie, toteż omówię to na przykładzie. Przyjmijmy, że przedsiębiorstwo realizuje przewozy w mieście liczącym 200 tys. mieszkańców, a połowa z nich korzysta z komunikacji miejskiej. Jednostkowa cena biletu dla uproszczenia wynosi 2 zł, a każdy pasażer taką opłatę za przejazd musi uiścić. Załóżmy, że statystyczny mieszkaniec korzysta z autobusu 4 razy dziennie. Wówczas dzienna należność za osobę wynosi 8 zł. Aby pokazać skalę i wagę problemu załóżmy, że jednego dnia wszyscy postanowili nie kupić biletów. Straty dziennie wyniosłyby 800 tys. zł. Jak widać skala problemu może być porażająca. Dlatego karanie tego zachowania jest niezwykle istotne, ponieważ może przyczynić się do upadłości zakładu pracy w niezwykle krótkim czasie.

Teoria

Mając obraz ważkości problemu oraz konieczności jego uregulowania, należy omówić przesłanki odpowiedzialności. Otóż możemy zostać ukarani: grzywną, aresztem lub karą ograniczenia wolności w 2 sytuacjach. Pierwszą z nich określa art. 121 § 1 KW:

Kto, pomimo nieuiszczenia dwukrotnie nałożonej na niego kary pieniężnej określonej w taryfie, po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza przejazd koleją lub innym środkiem lokomocji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

W praktyce określić ją można sentencją: „do trzech razy sztuka”. Jeśli w ciągu roku kalendarzowego zostaniemy dwukrotnie ukarani grzywną i złapią nas po raz trzeci, to możemy zostać ukarani przez policję grzywną, aresztem lub karą ograniczenia wolności.

Drugą sytuację statuuje art. 121 § 2 KW, który określa, że:

Tej samej karze podlega, kto bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza pożywienie lub napój w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne.

W praktyce znaczy to, że jeśli zostaniemy złapani, możemy zostać ukarani na jeden z wymienionych 3 sposobów.

Pouczenie

W tym miejscu należy postawić kropkę i zapytać, czy za szalbierstwo nie możemy zostać pouczeni, skoro ustawa dopuszcza tego rodzaju karę. Problematyka ta jest złożona i należy ją oceniać ad casum, aczkolwiek postaram się przybliżyć ją w zakresie pozwalającym na klarowne jej przedstawienie. Pouczenie, a właściwie mówiąc nagana, jest jedną obok wspomnianych powyżej kar, które można wymierzyć za wykroczenie. Jej zastosowanie jest możliwe po zrealizowaniu przesłanek zawartych w art. 36 KW. Mówiąc prosto: jeśli podejdziemy do sprawy jak odpowiedzialny człowiek i przyznamy się do popełnienia przez nas wykroczenia i w sposób rzeczowy przedstawimy przyczyny, dla których dopuściliśmy się społecznie szkodliwego zachowania, istnieje szansa, że przeprowadzający z nami czynności policjant postanowi, iż kara nagany jest dla nas wystarczająca. Pamiętać należy, że po drugiej stronie jest człowiek i cała sztuka polega na zrozumieniu.

Komentarze